Elon Musk
Tesla Motors, PayPal
Bu başarı hikayesinde Elon Musk’ın, SpaceX CEO ve CTO’su, Tesla Motors CEO’su, Solar City yönetim kurulu başkanı ve PayPal’in kurucusu Elon Musk’ın biyografisini paylaşacağız. Musk aynı zamanda yüksek hızda toplu taşıma sistemi Hyperloop’un vizyoneri. Elon Musk dünyamızı değiştirebilen projelere yatırım yapıyor. Sadece bir girişimci değil aynı zamanda mucit, yenilikçi ve bir mühendis. Musk elektrikli araba ve uzay gemilerinin dizaynında kişisel olarak katkıda bulunuyor, çalışıyor.
Elon Musk silikon vadisinde 1 milyar $’lık piyasa değerine ulaşabilen 3 şirket kurabilmiş ikinci girişimci idi. (PayPal, SpaceX ve Tesla Motors) Elon Musk kendini uzay ve alternatif enerji teknolojilerine adıyor. Çok farklı kurallarla bu oyunu oynuyor ve başarılı bir şekilde oynuyor. Elon Musk’ın belirgin karakter özelllikleri ısrarcılı, şüpheci düşünme, kendini doğru analiz edebilme ve çok çalışma. (haftada 80 ile 100 saat arası çalışıyor)
İlk Yıllar;
Elon Reeve Musk 28 Haziran 1971’de Pretoria, Güney Afrika’da doğdu. Üç kardeşin en büyüğüydü. Babası Güney Afrika, İngiltere doğumlu mühendis Errol Musk ve annesi Kanadalı-İngiliz, beslenme uzmanı Maye Musk. Musk çocukluğunu Güney Afrika’da geçirdi ve 10 yaşında ilk kişisel bilgisayarını aldı. Elon hemen programlamaya merak saldı ve kendi başına öğrenmeye başladı. 12 yaşında “Blastar” adında (Space Invaders’a benzer bir ‘shooter’) kendi yaptığı oyununu satarak 500$ kazandı.
Ünlü insanların biyografileri genelde kırılma anları taşır, bu kırılma anları onları aşırı başarıya götürür. Elon Musk’ın biyografisinde bu kırılma anlarından en az iki tane mevcut. İlki Musk’ın sadece 17 yaşındayken verdiği bir karar. Pretoria’da bir liseden mezun olduktan sonra evini terk edip, ailesinin de desteği ile A.B.D.’ye taşınmaya karar verdi ama Amerika’ya hemen gitmedi.
1989 yılında Elon Musk annesinin akrabalarının yanına Kanada’ya taşındı. Kanada vatandaşlığını almış olarak Montreal’e gitti. Başta düşük maaşlı işlerde çalıştı ve bir sene kadar fakirliğin sınırlarında yaşadı. 19 yaşında Kingston, Ontario’da Queen University’e girdi. 2000 yılında daha sonra Elon’ın 5 oğluna – Damian, Griffin, Xavier, Saxon ve Kai – doğum yapacak gelecekteki eşi Justine Musk ile tanıştı. Ancak 8 senenin ardından, 2010 yılında Justine ile ayrıldı ve Talulah Riley isminde Ingiliz bir aktris ile ikinci evliliğini yaptı ancak 4 sene sonra, 2014’te onunla da boşandı.
Elon Musk iki senedir Ontario’da okumaktaydı ki, sonunda 1992 yılında hayalleri gerçek oldu, Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı. The University of Pennsylvania: Penn’den aldığı burs ile ABD’ye taşınabilmesi mümkün olmuştu. Lisans ögrenimini Fizik dalında bir sonraki sene tamamladı ancak eğitimini bir yıl daha devam ettirerek The Wharton School of the University of Pennsylvania’da Ekonomi Lisans programını da tamamladı.
Elon Musk yetişkinlik depresyonu ile başa çıkmaya başladığı zaman felsefi ve dini edebiyat araştırmalarına başladı. Ancak en değerli dersleri Douglas Adams’ın kitabı “Otostopçunun Galaksi Rehberi”nden edindi. (The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy)
Musk en zor şeyin doğru soruları sormak olduğunun kararına vardı ve doğru soruları sormaya başladığı gün geri kalanı çok basit bir şekilde takip etti. Kitapta bir bölümde devasa bir süper-bilgisayar birkaç milyon yıl süre düşünme sonrasında hayatın ana anlamının 42 gibi anlamsız bir sayı olduğuna karar vermesi onu bu sonuca, aydınlanmaya doğru götürdü.
Musk insanlığın bilincinin limitlerini genişletmek zorunda olduğu ve bunu yapmak için doğru soruları sorması gerektiği kanısına varıp kendi sorusunu buldu; insanlığın kaderinin geleceğine en büyük etkisi olacak şeyler nelerdir? Elon Musk bu şeylerin internet, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş ve uzayda kolonileşme olduguna karar verdi. Kendince insanlığın kaderini en çok etkileyecek bu şeylerin üçüne de katkı sağlamak istiyordu ve bunu yapmak için paraya ihtiyacı vardı.
Zip2 ve PayPal
1995 yazında Elon Musk hayatındaki ikinci ve en büyük kararı verdi. Pennsylvania Üniversitesinden mezun olarak Stanford Üniversitesinin yüksek lisans programına “Uygulamalı Fizik” ve “Materyal Bilimi” konularında araştırmalar yapmak üzere kayıt oldu. Ancak ikinci günün sonunda yüksek lisans programını bıraktı ve kardeşi Kimbal Musk le birlikte ilk IT şirketi Zip2’yu kurdu. Sabah erken saatlerden akşam geç saatlere kadar çalıştı. Ofis olarak kiraladıkları depoda yaşadı ve duş almaya ihtiyacı olduğu zaman yakındaki bir yerel stadyumun soyunma odalarını kullanıyordu. Karşılığında maddi birikim yapıp şirketin en zor zamanları olan ilk iki yılda şirketi ayakta tuttu.
O günlerde internet çok hızlı büyüme ve gelişme kaydediyordu ancak üzerinden kimse kayda değer bir servet kazanmamıştı. Musk’ın şirketi bunu yapabilenlerden ilkiydi. Gazetelerin – New York Times gibi feyzliler dahil müşterilerine ek ticari servisler sunabildiği bir platform yarattı.
1999 yılında zamanın en büyük arama motoru AltaVista Zip2’yu 307 milyon $ nakit para ve 34 milyon $ değerinde menkul kıymetler karşılığında satın aldı. Bu satış nakit olarak şirket satın almalarda bir rekora imza attı. Musk 20 milyon $’ı hemen McLaren F1 ve özel jet gibi lükse harcadı.
1999 yılında Musk o dönemde popülerlik kazanmaya başlayan elektronik ödeme sistemleri üzerinde çalışmaya başladı. X.com yeni işi oldu ve 2000 yılının Mart ayında Peter Thiel ile Max Levchin tarafından yönetilen rakip firma Cofinity ile birleşti. Cofinity PalmPilot ve diğer PDA kullanıcılarının cihazlarında şifrelenmiş bilgi depolamasına olanak sağlayan yazılımlar geliştiriyor ve ilk dijital cüzdanı yaratmış oluyordu. 2001 yılında birleşmeden sonra X.com’un adı PayPal oldu ve Elon Musk ile CEO ile yönetim kurulu başkanı oldu.
Yeni takımlar arasında strateji ve yönetim konusunda anlaşmazlıklar vardı ama şirketin dinamiklerini ya da büyümesini hiç etkilemedi. Musk yeni iş modellerinin geliştirilmesinde görev aldı, müşteri sayısında ciddi artışlara sebep olan viral pazarlama kampanyaları yürüttü. 2002 yılında eBay PayPal’i 1.5 milyar $’a satın aldı. Elon Musk PayPal’deki hissesinden 180 milyon $ aldı ve diğer ilgi alanlarına yönelmek için yeteri kadar parası vardı; uzay mühendisliği ve alternatif enerji kaynakları. Elon işte o zaman internete yatırım yapmayı bıraktı.
Tesla Motors
2003 yılında mühendisler Martin Eberhard ve Marc Tarpenning adında iki mühendis Tesla Motors’u kurdu. En başından itibaren şirket kendini elektrikli arabaların ilk seri üreticisi olarak konumlandırdı ve kurucuları müşterileri petrol yükünden kurtarmayı hayal etti. Musk bu yöndeki arzuları şiddetle destekliyordu.
Elon Musk projeye 2004 yılında katıldı, şirketin ilk yatırımlarında liderlik yaparak şahsi parasından 70 milyon $’lık yatırım yaptı. Yönetim kurulunun başkanı oldu ve şirketin yönetimine en başta hiç dokunmadı. Musk ilk elektrikli arabalarının dizaynında aktif rol aldı; İngiliz Lotus Elise’e baz alınmış Tesla Roadster spor araba. Gövdede karbonfiber kompozit malzeme kullanarak ağırlığı hafifletmekte ısrar etti, pil modülünü geliştirdi ve farlar gibi dizaynın bazı kısımlarını yaptı. 2006 yılına gelindiğinde proje gazetelere çıkmıştı ve Musk Global Green 2006 ödüllerinde Tesla Roadster dizaynı için tasarım ödülünü aldı. Tesla Motors büyümeye devam etti ve Google’ın kurucuları Larry Page ile Sergey Brin gibi birçok yatırımcı topladı. Yatırımların toplamı 100 milyon $’ın üstüne çıkmıştı.
Ancak 2007 yılında Tesla Roadster üretime girmek üzereyken Musk için ardı ardına gelen bir kötü şanslar silsilesi başladı. Bazı yönetimsel hatalar sonucu arabanın satış fiyatı ilk başta reklamı yapılan 92.000$’ın iki katı çıktı. Üstüne Martin Eberhard stratejik bir hesaplama hatası yaptı; Tesla Roadster için yaptığı konsept şanzıman işe yaramaz çıkıp arabanın bir yıldan fazla ertelenmesine sebep oldu.
Bu kriz süresince Elon Musk inanılmaz kritik yönetim becerilerini ortaya koydu; Eberhard ve birkaç kilit insan dahil projenin gelişmesini engelleyen herkesi kovdu. Temizlemenin ardından şirketi kendi yönetmeye başladı. Eberhard geçici bir CEO, Michael Marks, ile yeri değiştirildiği için dava açtı ancak problem o kadar sorunsuz ve barışçıl bir şekilde çözüldü ki anlaşmazlığın hiçbir detayı halka sızdırılmadı. Aralık ayında Ze’ev Drori Tesla Motors CEO ve başkanı olarak atandı. Elon Musk çok daha iyi bir CEO idi ve Ze’ev Drori’nin yerine geldi. Drori başkan yardımcısı oldu ve şirketi 2008 yılının Aralık ayında bıraktı.
Krizin eşiğindeyken Elon Musk güçlü bir şekilde masrafları kısmaya devam etti; çalışan sayısını azalttı, tedarikçilerden daha düşük fiyatlar talep etti, bazı ofisleri kapadı vs. Sonuç olarak Tesla Roadster 2008 yılında gün yüzünü fiyatta ufak bir artış ile (20.000$) gördü.
2008 yılının ilkbahar sonlarında, en zor zamanlarını yaşarken Elon kocasını ilgi eksikligi ve tiranlık ile suçlayan eşi Justine’den boşanma davası açtı. Tesla Motors’u kurtarmak için Musk ana hissedarı olduğu bir yazılım şirketi Everdream’in Dell tarafından 120 milyon $’a satın alınmasından ekstra para adı. Son 20 milyon $’ını Tesla Motors’a yatırdı, en sevdiği McLaren F1’ini sattı ve sonunda şirketi batmaktan kurtardı. Musk hatta müşterilere eğer şirketin batması halinde müşterilere şahsi para iade garantisi verdi.
Kısa süre sonra işler iyi gitmeye başladı ki bu normal otomobil endüstrisinin kötüye gidişinde fazlasıyla etkileyici idi. Uluslararası bir Alman otomobil şirketi Daimler Tesla’ya 50 milyon $ yatırdı ve ABD Enerji Bakanlığı Tesla Motors’un devrimsel ulaşım şirketlerini içeren bir grup içine alınmasını onaylayıp tercihi faizi olan borç almasını onayladı. Daha sonra bazı şüpheciler hükumetin Tesla’ya desteğini eleştirdi çünkü ürünleri sadece ve sadece zenginlere hitap ediyordu.
“Elektrikli araba” lafı genelde yavaş, hantal ve kötü şeyleri akılda canlandırır ama Tesla Motors’un durumunda bu hiç de böyle değil. Tesla’nın elektrikli arabaları hızlı ve diğer lüks spor arabalara görünüm olarak benziyorlar. Ancak daha basit ve hesaplı modelleri yapmak için de planlar var. Tesla Motors mühendisleri Daimler ve Toyota ile işbirliği içindeler.
Bu şirketlerin “hibrit” denen arabalarında hem elektrikli motor hem içten yanmalı bir motor mevcut ve Tesla Motors’un teknolojisini kullanıyorlar. 2007 yılında General Motors yönetim kurulu başkanı Bob Lutz elektrikli Chevy Volt’un yapımının sebebinin Tesla Motors olduğunu söyledi. Bob Lutz; “Eğer bir silikon vadisi şirketi bu denklemi çözebiliyorsa artık bana kimse bu işin yapılabilir olmadığını söyleyemez” dedi.
29 Haziran 2010’da Tesla halka arzını başlattı. ABD geçmişinde Ford’dan sonra halka açılan ikinci araba şirketiydi. Tesla Motors 10 yıldır kar etmemiş bir şirket olsa da NASDAQ piyasalarına 17$’lık hisse fiyatıyla giriş yaptı ve 225 milyon $’dan fazla yatırım aldı. Halka arza en uygun zamandı. BP’nin (British Petroleum) sebep olduğu petrol sızıntısı Meksika Körfezinin ciddi bir kısmını kaplayıp büyümeye devam ediyordu ve alternatif yakıta geçiş o zamanlar her zamankinden daha da fazla mantıklı geliyordu. 5 Şubat 2015 itibariyle Tesla Motors’un hisse fiyatı $220,99 ve piyasa değeri 27.44 milyar $’a ulaşmıştı. Elon Musk Tesla Motors’un %30’unun sahibi.
Tesla’nın finansal başarısının asıl nedeni EPA testinde tek şarj ile 426km gidebilen üst sınıf sedan Tesla Model S oldu. Model S’in üretimi Haziran 2012’de başladı, başlangıç fiyatı 69.900$ idi, Consumer Reports tarafından 100 üzerinden 99 puan verildi.
Model S’in tanıtımında Musk özellikle 20 yıl sonra üretilecek her iki arabadan birinin elektrikli olacağını söyledi. Hatta bunun üzerine iddialara bile girmeye hazırdı. Ama en iyimser analistlerin öngörüleri bile Musk’ın tahmininin tutmayacağını söylüyor. Ama bu Tesla CEO’sunu korkutmuyor, gerçeği süsleyip güzelleştirerek değiştiriyor.
Elon Musk dünyanın petrole bağımlı hale geldiğine inanıyor. Bu bağımlılık iklim değişikliklerine ve sürekli jeopolitik gerginliklere sebep oluyor. Elektrikli motorlara karşı içten yanmalı motorların reddi bir fark yaratabilir. Bu sebeple Tesla Motors Musk için sadece bir iş değil.
Musk New York Times köşe yazarı John M. Broder ile Model S’in test sürüşü ile ilgili bir polemik başlatarak kamu ilgisini devam ettirmeyi başardı. Belirtmeli ki bu basın atışmaları 2013’ün ilk yarısında yapıldı ve o zaman satılmış 10,500 adet Model S vardı.
9 Ekim 2014’te Tesla Motors takımı Model S 85D ve P85D’yi tanıttı. Çift motora sahip ilk elektrikli araba. Model S P85D’nin 691 beygiri var ve “deli modu” 0-100km hızlanması sadece 3.2 saniye. Bunu üzerine araba devrimsel bir “otopilot” sistemi ile donatılabiliyor; ileri bakan kamera, radar ve aktif olarak etrafı tarayan 360 derecelik ultrasonik sensörler. Otopilot sistemi ile birlikte Model S otomatik olarak şerit değiştirebiliyor, yayaları tanımlayabiliyor, çarpışmaları engelleyebiliyor, hız limiti tabelalarını algılayıp hızı ona göre ayarlayabiliyor. Hepsinin üstüne yeni Model S’in daha iyi pil performansı var. Bütün bunların başlangıç fiyatı 79.900$. Ancak görsel olarak arabanın Model S 60’dan çok farkı olmayacak. 2013, 2014 ve 2015 yılının Şubat aylarında Consumer Reports üç kez üst üste Model S’i dünyadaki en iyi araba seçti.
Kaynak: http://teslaturk.com/elon-musk/
